दशैंविहीन खोकनामा सिकाली जात्राको रमझम

ललितपुर । ललितपुरको खोकनाबासी यतिवेला दशैंको सट्टा सिकाली जात्रा मनाउन व्यस्त छन् । दसैं नमनाउने गाउँ भनेर चिनिने खोकनामा सिकाली जात्रा सुरु भइसकेको छ । ललितपुर महानगरपालिकाको वडा नं २१ मा पर्ने खोकनामा दसैंको घटस्थापनाको पर्सिपल्ट (आश्विन शुक्ल तृतीय तिथि)को दिनदेखि रुद्रायणी स्कूलअघि राँगाको बलि दिएर सुरु भएको हो ।

जात्रामा देवी रुद्रायणीलाई सम्मान र पूजा गर्ने परम्परा छ । विशेषत पाँच दिनसम्म मनाइने यो जात्रामा पञ्चमीको दिन मूल जात्राका रूपमा खट जात्रा गरिन्छ भने षष्ठीका दिन देवताका विभिन्न स्वरूपमा मुकुण्डो लगाएका १६ जना र अरू वाद्यवाधक सहित ४६ जना मिलेर खोकना परिक्रमा गर्ने गरिन्छ ।

स्थानीय हिराकाजी महर्जनका अनुसार कुमार केटाहरूले गाउँ परिक्रमा गरि संकलन गरेका पूजा सामग्रीले तृतीयाको दिन सिकाली चौरमा गएर पूजा गर्ने प्रचलन रहेको छ । ‘सिकाली हिड्ने ११ गते पञ्चमीबाट हो । १२ गते षष्ठीका दिन लाछी टोलमा पुगिन्छ । त्यसको पछि रुद्रायणी देवतालाई खटमा राखि सबै जनाले पुजा गर्छन् र बेलुका जात्रा निकालिन्छ,’ उनले भने, ‘हामी माथि बसेर भोज खान्छौ र नाइकेले सुकुन्डा झ्यालबाट नदेखाइ खट उचाल्न मिल्दैन ।’

सिकाली जात्राका बेला देखाइने नाच, तान्त्रिक विधिबाट गरिने पूजा तथा अन्य कामहरुलाई विभिन्न गुठीमा कार्यविभाजन गरिने पनि महर्जनले बताए । सिकाली जात्रामा रुद्रायणी, भैरव, कुमारी, गणेश, ब्रह्मा, विष्णु, महादेव, इन्द्रायणी, वाराही, चामुण्डा काली, महालक्ष्मी, कुमार, हनुमान र शक्ति कुमारको नाच देखाइन्छ ।

सबै देवगणलाई मन्दिरभित्र लगेर वीरभद्र, महाकालीका रूपमा तान्त्रिक विधिबाट पुजा गरि मन्दिरबाहिर निकालेपछि सिकाली परिसरमा नचाइने र यो नाच नै जात्राको मुख्य आकर्षण रहेको महर्जनले बताए ।