सियोलमा एआई शिखर सम्मेलन : बेलायतसहित विकासशील देश सहभागी

काठमाडौं । आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्स (एआई) मानवताको हितमा प्रयोग हुनुपर्ने लक्ष्य सहित दक्षिण कोरियाको राजधानी सियोलमा शिखर सम्मेलन सुरु भएको । एआई प्रयोग गर्ने ऐन,कानून र नियमहरु बनाईसकेका देशहरु यो शिखर सम्मेलनमा सहभागी भएका छन् । ती देशहरुबीच एआईको प्रयोगबारे नयाँ सोचविचारमाथि छलफल हुने अपेक्षा गरिएको छ ।

पहिलो एआई सुरक्षा शिखर सम्मेलनको निरन्तरता भनिएको यो सम्मेलनमा कोरियाली राष्ट्रपति कार्यालयले विभिन्न देशका प्रतिनिधिलाई निम्ता गरेको छ । गत नोभेम्बरमा ब्लेचले पार्कमा सम्मेलन आयोजना गरिएको थियो ।

सम्मेलनको पहिलो दिन अनलाइन अगुवाहरूको सत्र हुनेछ । यसमा सात राष्ट्र सिङ्गापुर र अष्ट्रेलियाका नेताहरू, संयुक्त राष्ट्र संघ, युरोपेली संघ र ओईसीडी जस्ता अन्तर्राष्ट्रिय संस्थाका प्रमुखहरूलाई आमन्त्रण गरिएको छ । साथै, बुधबार हुने वैठकमा जर्मन, फ्रान्स, स्पेन र अन्य देशका मन्त्रीस्तरीय अधिकारी सहभागी हुनेछन् ।

नेताहरूको बैठकमा चीनलाई आमन्त्रित नगरे पनि बेइजिङले भर्खरै मन्त्रीहरूको बैठकमा आफ्नो वरिष्ठ अधिकारी सहभागी हुने पुष्टि गरेको छ । राष्ट्रपति कार्यालयले व्यवसायी संस्थाहरू मध्ये सामसुङ, नेभर, गुगल, अमेजन, मेटा, माइक्रोसफ्ट, ओपनएआई र अन्य एआई उद्योगका नेताहरूलाई पनि आमन्त्रित गरेको बताएको छ ।

छलफलहरू एआई सुरक्षामा केन्द्रित हुनेछन् । सबैभन्दा उन्नत एआई मोडेलहरूको सम्भावित क्षमताहरूलाई सम्बोधन गर्दै एआईले निम्त्याउने जोखिमहरू र एकै समयमा यसका सकारात्मक पक्षहरू बीच सन्तुलित दृष्टिकोण खोज्न नवाचार र समावेशीतामा थप वार्ताहरू समावेश गर्नेछ ।

गत वर्ष बेलायतमा आयोजित शिखर सम्मेलन एआई सुरक्षामा केन्द्रित थियो । यस वर्षको शिखर सम्मेलनले सुरक्षाको शीर्षमा नवीनता र समावेशीता समावेश गर्न एजेन्डा विस्तार गर्नेछ । यस कारणले सहभागीहरूले एआईले निम्त्याउने जोखिमहरू मात्र नभई यसका सकारात्मक पक्षहरू र एआईले मानवतामा कसरी योगदान पु¥याउन सक्छ भन्ने बारे पनि सन्तुलित रूपमा छलफल गर्ने कोरियाका राष्ट्रिय सुरक्षा उपनिर्देशक वाङ युन–जोङले पत्रकार सम्मेलनमा बताए ।

वाङले नेताहरूको बैठकपछि सहभागी नेताहरूबीचको एउटा सम्झौतालाई स्वीकार गरिने र यसले एआईको पूर्ण क्षमतालाई साकार पार्न आवश्यक पर्ने तीनवटा अत्यावश्यक सामग्रीको रूपमा सुरक्षा, नवप्रवर्तन र समावेशीतालाई राज्यको अंग बनाउने बताए ।

एआई सुरक्षाको सन्दर्भमा, गत वर्षको शिखर सम्मेलनमा सहभागी देशहरूले अपनाएको ब्लेचले घोषणामा छलफल हुने अपेक्षा गरिएको छ । ब्लेचले घोषणामा, देशहरूले पुष्टि गरेका छन्, ‘एआईलाई मानव केन्द्रित, भरपर्दो र जिम्मेवार हुने गरी सुरक्षित तरिकाले डिजाइन, विकास, प्रयोग र प्रयोग गरिनुपर्छ ।’

देशहरू पनि साझा सरोकारको एआई सुरक्षा जोखिमहरू पहिचान गर्नमा ध्यान केन्द्रित गर्न सहमत भए तर छलफलहरू प्रारम्भिक चरणमा थिए र प्रत्येक राष्ट्रको फरक दृष्टिकोण भएकाले विस्तारमा जोखिमहरू पहिचान गर्ने स्तरमा पुग्न सकेनन् ।

त्यसो गर्दा, युरोपेली संघले आफ्नै एआई ऐन पारित ग¥यो, जुन विश्वको पहिलो कानुनी रूपमा बाध्यकारी नियम हो । जुन एआई प्रणालीहरू प्रयोग गर्दा कुनै पनि सम्भावित नकारात्मक नतिजाहरू रोक्ने उद्देश्यले स्थिति मूल्याङ्कन, जोखिम वर्गीकरण र अन्य कडा आवश्यकताहरूसँग आउँछ ।

बेलायतले एआई सुरक्षामा कार्यकारी आदेशहरूको स्ट्रिङ जारी गरिरहेको छ, जबकि चीनले पनि विश्वव्यापी एआई शासन प्रस्ताव गरेको छ ।

सियोल शिखर सम्मेलनका नेताहरूले एआईका जोखिमहरू र तिनीहरूलाई नियन्त्रण गर्ने उपायहरू परिभाषित गर्न प्रयास गर्ने अपेक्षा गरिएको छ ।

बेलायतको आइन्युजमा सोमबार संयुक्त लेखमा दक्षिण कोरियाली राष्ट्रपति युन सुक येओल र बेलायतका प्रधानमन्त्री ऋषि सुनकले एआई सियोल शिखर सम्मेलनले नवीनता, सुरक्षा र समावेशीतामा केन्द्रित हुने चर्चा गरेका छन् ।

‘यद्यपि विश्वव्यापी एआई शासनलाई आकार दिन सकारात्मक प्रयासहरू गरिए पनि, महत्वपूर्ण अन्तरहरू अझै बाँकी छन्’ लेखमा भनिएको छ, ‘एआई सियोल शिखर सम्मेलनले एआई गभर्नेन्सको लागि एक दर्शन सिर्जना गर्न मद्दत गर्नेछ जसले ती खाडलहरूलाई सम्बोधन गर्दछ, नवाचार, सुरक्षा र समावेशीताका आधारभूत प्राथमिकताहरूलाई बढावा दिईने छ ।’