नेकपा (माओवादी केन्द्र)को साउनको तेस्रो साता प्रज्ञा भवनमा बसेको केन्द्रीय समितिको चौथो पूर्ण बैठकपछि चार महिने (भदौ–पुस) विशेष रूपान्तरण अभियान चलायो । सत्ताको नेतृत्व गरिरहेको माओवादी केन्द्रले उक्त रूपान्तरण अभियानलाई त्यति प्रभावकारी बनाउन सकेन । नेताहरूको कामको आधारमा पुरस्कृत र सजायको मापदण्ड बनाएपनि त्यो कार्यान्वयनमा आएको छैन । सरकार सञ्चालनमा पनि विभिन्न कमजोरीहरू देखिएका छन् ।
सडकदेखि सदनसम्मै सरकारका कामकारबाहीको आलोचना एकातिर भैरहेको छ भने अर्कातिर सत्तासीन माओवादीको गठबन्धनमा कांग्रेससँगको सम्बन्ध राम्रो नभएको सतहमै देखिन थालेको छ ।गठबन्धनको फेरबदल,पार्टीको आन्तरिक जीवन र सत्ता सञ्चालनको अवस्थाका बारेमा माओवादी केन्द्रका केन्द्रीय सदस्य कृष्णप्रसाद अधिकारीसँगको कुराकानीको संक्षिप्त अंशः
माओवादी केन्द्रको चौथो पूर्ण बैठकबाट केही प्रस्तावहरू पारित गर्नुभयो । ती प्रस्तावहरूले पार्टीको आन्तरिक जीवनमा के कस्तो परिवर्तन भएको छ ?
माओवादी केन्द्रको आठौँ महाधिवेशन पछाडिको चौथो पूर्ण बैठक भर्खरै सम्पन्न भएको छ । बैठकपछि अहिले हामीले विधान सम्मेलन पनि गरेका छौँ । विधान सम्मेलनपछि पार्टीले प्रत्यक्ष निर्वाचन प्रणालीबाट केन्द्रीय समिति चयन गर्ने निर्णय गरेको छ । त्यसरी निर्वाचित भएर आएको समितिले पार्टी पदाधिकारी चयन गर्नेछ । अर्को, संविधानमा पनि हामीले समाजवाद उन्मुख संविधान भनेर लेखेका छौँ । अहिले हामी नेपालमा वैज्ञानिक समाजवादको अभ्यास गर्नका निम्ति पनि अहिले लागिपरेका छौँ । यी यावत विषयमा छलफल गरेका थियौँ । निर्णयहरुले राम्रै प्रभाव पारिरहेको अनुभूति भएको छ ।
पार्टीले प्रदेश इन्चार्जहरू तोक्ने निर्णय गरेको थियो तर अझै तोक्न सकेको छैन, नेताहरूका मत बाझिएर ढिलाइ भएको हो भन्ने कुरा पनि बाहिर आएका छन् । के शीर्ष नेताहरूमा मतभिन्नता देखिएकै कारण प्रदेश इन्चार्ज तोक्न नसकिएको हो ?
त्यस्तो होइन, हाम्रो पार्टीको विधान सम्मेलन सकिसकेपछि कार्य विभाजनको कुरा आएको हो । यो कार्य विभाजनको जिम्मा केन्द्रीय कमिटीले स्थायी समितिलाई दिएको छ । स्थायी कमिटीको बैठक फागुन १५ गते बस्दै छ । अहिलेको जुन पेचिलो परिस्थिति छ । प्रधानमन्त्रीको अलि व्यस्तता छ । त्यस कारण स्थायी कमिटीको बैठक बस्न सकिरहेको छैन । अब आशा गरौं भोलि बस्ने बैठकले कार्य विभाजन गर्नेछ । पक्कै पनि कार्य विभाजनका क्रममा रस्साकस्सी भइ हाल्छ । यो पार्टी जीवनमा हुन्छ । यसलाई स्वाभाविक रूपमा लिनुपर्छ । रस्साकस्सी भएन भने त एकलौटी भइहाल्यो नि ?
माओवादी केन्द्रले एक महिने अभियानका क्रममा उत्कृष्ट काम गर्ने नेतालाई सम्मान र काम नगर्ने नेतालाई कारबाही गर्ने निर्णय गरेको थियो । यो प्रक्रिया कहाँ पुग्योरुनाम किन सार्वजनिक भएन ?
यो चाहिँ पार्टी सुदृढीकरणका लागि पार्टीले थालेको अभियानका क्रममा हो । हामीले माओवादी विशेष रूपान्तरण अभियान भनेर भदौ १५ देखि पुस १५ सम्म अभियान चलाएका थियौँ । अभियानका क्रममा राम्रो काम गर्ने साथीहरूलाई पुरस्कृत गर्ने, नराम्रो अर्थात् कार्यक्षेत्रमा नखट्ने साथीहरूलाई दण्डित गर्ने निर्णय गरेका थियौँ । विश्वस्त हुनुहोस् यो कार्यान्वयनमा जान्छ ।
सबै राजनीतिक दलभित्र गुट उपगुटहरू छन् नै । जनयुद्ध र त्यसपछि जोडिन आएका नेताहरूबिच मत भिन्नता तपाईंको पार्टी भित्र पनि देखियो नि ?
आइडोलोजी र अर्गनाइजेसनमा मतभिन्नता छैन । अलिअलि मत भिन्नता देखिएको कार्यशैलीमा हो । यो कार्यशैली रूपान्तरण गर्न सकिन्छ । रूपान्तरण हुनुपर्छ । अध्यक्ष काम्रेडले सबैलाई मिलाएर लगिरहनुभएको छ । त्यसैले अहिले आएर कार्यशैलीमा त्यस्तो मतभेद छैन । रूपान्तरण भएर गएको अवस्था छ ।
रूपान्तरण अभियानमा खटिएका तथा पार्टीलाई उचाइमा पुर्याउन सहयोग गरेका नेताहरू त असन्तुष्ट छन् नि, यो विषयमा केही बहस भइरहेको छ ?
यसलाई स्वाभाविक रूपमा लिनुपर्छ । जसले जिम्मेवारीपूर्वक काम गर्नुभएको छ । अर्को जिम्मेवारी माग्नुपर्छ । पार्टीसँगै आफू पनि अगाडि बढ्नुपर्छ । हामीलाई विश्वास छ कि अध्यक्षले राम्रो र नराम्रोको सही मूल्याङ्कन गरेर दण्ड र पुरस्कारको राम्ररी कार्यान्वयन गर्नुहुनेछ । हामी ढुक्क छौँ ।
चार महिने रूपान्तरण अभियान गर्नुभयो । यसको प्रभाव कस्तो रह्योरु ग्राउन्डमा पुग्दा आम जनताको प्रतिक्रिया कस्तो पाउनुभयो ?
हामीले चार महिने पार्टी रूपान्तरण अभियान पश्चात् वडा, पालिका, जिल्ला, प्रदेश र केन्द्रीय स्तरमा गम्भीर समीक्षा गर्यौँ । अभियान मूलतः सफल रह्यो भन्नेमा तल्लो तहदेखि माथिल्लो तहसम्ममा एकरूपता छ । तर कुरा कहाँ रह्यो भन्दा चार महिने रूपान्तरण कार्यक्रममा जानु पूर्व हामी आफैँ रूपान्तरण हुनुपर्ने थियो । पार्टीका शीर्ष नेता तथा सदस्यहरू रूपान्तरण गर्न नै हामी जनतासामु गएका हौँ । हामी फिल्डमा निस्कनुको दुईवटा कारण थिए । एउटा पार्टीमा के समस्या छ रु अर्को जनताका समस्या के हुन् रु यो दुई कुरा थाहा पाउनकै लागि जनतामा गएका हौँ । पार्टीको अन्तर्विरोध के छ रु जनताले नयाँ के खोजिरहेका छन् । बुद्धिजीवीहरूको भनाइ के छ रु अन्य पार्टीले के भन्छन् । यो बुझेर अध्ययन गरेर निष्कर्षमा पुग्नु थियो । सक्ने जति हामीले गर्यौँ, नसकेको उपल्लो कमिटीमा पठायौँ । कमिटीले केही काम गरेको छ केही गर्दै जाला । पार्टीलाई सृद्धढ बनाउनका लागि पनि यो कार्य विभाजन हो जस्तो लाग्छ मलाई ।
यी नितान्त तपाईंको पार्टीका आन्तरिक कुराहरु भए । अब अलि फरक प्रसंगमा जाऊँ, सरकार सञ्चालनको अवस्था, कार्यशैली र कार्यसम्पादनलाई कसरी हेर्नुभएको छ ?
यस्तो छ, सरकारले गरेका कार्यसम्पादनका कुरामा हामी विश्वस्त नै छौँ। जस्तो, सराकारले सामाजिक न्याय, सुशासन र समृद्धिको कुरालाई मुलमन्त्रका रूपमा हाम्रो पार्टी प्रधानमन्त्रीले लिनुभएको छ। हामीले पनि यसलाई व्यवस्थित ढङ्गले लैजानुपर्नेमा जोड दिएका थियौँ, जुन सुशासनको कुरा छ, समृद्धिको कुरा छ, अव समृद्धिसँग जोडिएर कुरा गर्दा तपाईँहरूले देख्नु भएको छ, प्रि बजेट आइसकेकोछ, पहिला जेठमा आउने थियो हामीले फागुनमा तानेका छौँ। पहिलाको भन्दा थप व्यवस्थित ढङ्गले बजेट ल्याउँदैछौं । पहिला योजना आयोगले सिलिङ तोकिदिन्थ्यो अहिले मन्त्रालयले नै सिलिङ तोक्ने र त्यो अनुसार बजेट ल्याउने हाम्रो तयारी छ । त्यस्तै भ्रष्टाचारसँग जोडिएको कुरा ललिता निवास जग्गा प्रकरण, गिरिबन्धु टी स्टेड, सुन काण्ड, नक्कली भुटानी शरणार्थी हेर्न सक्नुहुन्छ । कार्य सम्पादनका हिसाबले सन्तोषजनक रूपमा लिएका छौँ, केहि कमजोरी भएका छन् । जुन सच्याएर जानुपर्छ भन्ने हाम्रो बुझाई हो।
भ्रष्टाचारको कुरा गरिहाल्नुभयो, तर अदालतको फैसला र सरकारको कार्यशैली हेर्दाविभिन्न घटनामा माथिल्लो तहका व्यक्तिहरू पनि मुछिएका छन् तर कर्मचारीहरूलाई मात्रै कारबाही गरिएको देखियो ।यो कस्तो विडम्बना होरुठुलालाई कारबाही गर्न नसकिएकै हो ?
कारबाहीमा कर्मचारीहरू र प्रहरी मात्रै पर्नुभएको छैन, राजनीतिक दलका नेताहरू पनि छन् । नेपाली कांग्रेसका प्रभावशाली नेता बालकृष्ण खाँण पनि केही समय जेलमै बस्नुभयो । एमाले नेता टोपबहादुर रायमाझी अहिले जेलमै हुनुहुन्छ । उहाँहरू पनि त उच्च स्तरकै नेताहरू हुन् । राजनीति वृत्तमै आइपुगेको छ कतिपय कुरामा कमजोरी भएका छन् यो हाम्रो बाध्यता हो । तर यसमा हामी चुकेका छौँ । यो जनताको माग विपरीत भएको छ । ढोकामा पुगेर पनि हामी फर्किनुपरेको छ। हामी फर्किनुहुन्न थियो, हामी हाम्रो कमजोरी सच्याउँछौं । कसैलाई छोड्न हुन्न ।
पछिल्लो समयमा एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओली र प्रधानमन्त्री दाहालबिच भेटवार्ता बाक्लिँदै गयो नि रुअहिले भइरहेको बाक्लो संवादले कतै गठबन्धन भित्रको समीकरण फेरबदल हुने खेल सुरु भएको त होइन ?
राजनीतिमा स्थायी शत्रु भन्ने हुँदैन तर भेटवार्ता भएको कुरालाई यही हो भन्ने कुरा रहेन ।प्रधानमन्त्रीले अन्य दलका नेताहरूसँग भेटवार्ता गर्ने कुरालाई सकारात्मक रूपमा लिनुपर्छ । एउटा यो नयाँ संस्कारको सुरुवात पनि हो ।यही गठबन्धन सधैँ रहिरहन्छ भन्ने पनि छैन तर अहिलेको भेटवार्ता गठबन्धन नै फेर्ने उद्देश्यले भएको भने होइन ।
उपनिर्वाचन पूर्व नै गठबन्धन फेरबदल हुने सम्भावना देख्नुहुन्छ ?
अहिले समीकरण बदलिने कुरा मैले कतैबाट देखेको छैन । तर सधैँ यहीँ गठबन्धन रहिरहन्न भन्ने कुरा चाँहि हामीले स्विकार्नुपर्छ। हाम्रो चाहना सबै कम्युनिस्टहरू एक ठाउँमा उभिनुपर्छ भन्ने चाँहि हो । हामी कम्युनिस्टहरू किन अलग अलग बस्नुपर्यो रुविश्व समुदायलाई वामपन्थी शक्तिहरू एक भएर नयाँ सन्देश दिनुपर्छ भन्ने हाम्रो चाहाना हो। सबै एक भएर सुशासन, सामाजिक न्याय र समृद्धिलाईलाई अगाडी बढाउनुपर्छ।
माओवादीले अध्यक्ष कहिले फेर्नेरु सधैँ अध्यक्षमा प्रचण्डलाई कहिलेसम्म स्विकार्ने रुमाओवादी भित्र लोकतान्त्रिक प्रक्रिया र सिद्धान्त बोलीमा मात्रै सीमित भएको होरुकार्यकर्ताको चाहना एकातिर नेतृत्व अर्कोतिर भएको हो कि ?
यो प्रश्न उठिरहेको छ ।प्रचण्ड निरन्तर २०४५ साल देखि अध्यक्ष हुनुहुन्छ, यसका दुई कारणहरू छन् । एउटा पार्टी भित्र वैकल्पिक नेतृत्व गर्ने तयारी नै भएन। अर्को परिस्थिति पनि छ । २०४५ देखि २०५२ सालसम्म तयारी, त्यसपछि २०५२ देखि जनयुद्ध, त्यसपछि शान्ति प्रक्रिया जुन अहिलेसम्म पनि टुङ्गिएको छैन । सत्य निरूपण तथा मेलमिलाप आयोगका विषयमा रोकिएको छ । त्यस कारण एउटा कोर्स पूरा गरुन्जेल त उहाँ अध्यक्ष पदमा बस्ने कुरा स्वाभाविक नै हो।तर अब यसपालि हाम्रो विधान सम्मेलन छ यसले लोकतान्त्रिक विधि अर्थात् उच्च जनवादको अभ्यासको महसुस गराएको छ। यसले केन्द्रीय समिति प्रत्यक्ष महाधिवेशनमा उपस्थित प्रतिनिधिबाट छान्नेछ । हामीले ढोका खोलिसकेका छौँ ।
यसको सम्भावना कति रुकार्यान्वयन हुन्छ त ? नेतृत्व परिवर्तन हुन्छ त अब ?
यसमा म विश्वस्त छु, नेतृत्वले पनि यसलाई जिम्मेवार ढङ्गले स्वीकार गरेर कार्यान्वयनको पक्षमा सबै अगाडी बढ्नेछौँ । अध्यक्षले पनि स्वीकार गर्नुहुन्छ ।
मन्त्रीपरिषद् भित्रकै सदस्यहरूले पनि सहयोग नगरेको प्रधानमन्त्री स्वयंले गुनासो गरेको सुनिन्छ नि, यसमा तपाईँलाई के लाग्छ ?
उहाँको आशय छ, सहयोग हुनुपर्ने जति पक्कै पनि भएको छैन । तर हाम्रो एकल सरकार छैन । गठबन्धनको सरकार छ, उहाँहरूको माग र मर्म पनि बुझ्नुपर्ने छ । गर्नुपर्ने एकातिर छ त्यस कारण हामीले स्विकार्नुपर्ने बाध्यता छ ।
तत्काल मन्त्रीहरू हेरफेर हुने सम्भावना छ ?
यो प्रधानमन्त्रीसँग जोडिएको विषय हो, उहाँले नै निर्णय गर्ने कुरा हो । चर्चा भने चलेको छ, तर फेरबदल नै हुन्छन् भनेर भन्ने स्थिति छैन।
तपाईँलाई अबको माओवादी कस्तो हुनुपर्छ जस्तो लाग्छ ?
अहिले मैले चाहेको माओवादी भनेको यसले कार्यदिशा स्पष्ट गर्नुपर्छ । त्यो भनेको वैज्ञानिक समाजवादी कार्यदिशा बनाउनुपर्छ । जनवादी केन्द्रीयताका अधारमा चल्नुपर्छ । विकसित राजनीति, युवाहरूको भावना र भूराजनीति अनुसार नेताहरू परिमार्जित हुनुपर्छ । अर्को भनेको सामाजिक न्याय सुशासन र समृद्धिको निम्ति चाहे ती पार्टी बाहिरको हुन् वा पार्टी भित्रैकै हुन् गलत गर्नेहरूलाई गलत नै भन्नुपर्छ । उनीहरूलाई छोड्नुहुन्न भन्ने मेरो मान्यता हो । यस्तै पार्टी हुनुपर्छ भन्ने मलाई लाग्छ ।
जनयुद्धमा सँगै लड्नेहरू जति पनि थिए, अहिले उनीहरू फरक फरक पार्टी खोलेर पार्टी टुक्र्राटुक्रा भएको छ । अबको माओवादी कसरी अगाडी बढ्छ सबै सङ्गठित हुने सम्भावना छ की छैन ?
अबको माओवादी फरक ढङ्गले अगाडी बढ्नुपर्छ । पार्टी अध्यक्षले जनयुद्धको अवसरमा सबैलाई अपिल गरिसक्नु भएको छ । सबै पूर्वमाओबादीहरु हामी एक ठाउँमा उभिन्छौँ । जनयुद्धका घाइतेहरूलाई सरकारले सम्मान गर्नुपर्छ । राज्यका निमित्त लडेका उनीहरूलाई राज्यले उपदान दिनुपर्छ, अहिले बढ्दो विदेश पलायन रोक्नका लागि उद्योग कलकारखाना खोल्नुपर्छ । अर्थव्यवस्थालाई कसरी सुदृढ गर्ने कसरी स्वदेशमै रोजगारी सिर्जना गर्ने भन्ने कुरामा माओवादी केन्द्र सक्षम छ, हामी गम्भीर छौँ, यसको सुरुवात हामीबाटै गछौँ ।
तपाईंको पार्टी अध्यक्ष कार्यकर्ताको जनभावना विपरीत चलेको, तपाईँहरूको सुझावहरूलाई ग्रहण नगरेको भन्ने आरोप पनि उहाँ माथि लाग्छ, पार्टी कार्यकर्ताहरूमा वितृष्णा छाउँदै गएको होरुतपाईँलाई यस्तो लाग्दैन ?
कार्यकर्ताहरूमा वितृष्णा छ । यसमा त उहाँ पनि सच्चिनुपर्छ यदि उहाँ सच्चिनु भएन भने त उहाँलाई पनि त असहज होला नि । हामीले लोकतान्त्रिक विधिबाट जाने भनेका छौँ । उच्च जनवादी प्रक्रिया अवलम्बन गर्ने भनेका छौँ, यसले सबैलाई रूपान्तरण गर्छ भन्ने हो । उहाँले सबैलाई मिलाएर लिनुपर्छ ।
(सत्तारुढ माओवादी केन्द्रका केन्द्रीय सदस्य कृष्ण प्रसाद अधिकारीसँग नेपाल न्यूज बैंकले गरेको कुराकानीको सम्पादित अंश)
प्रतिक्रिया