युवामाझ अचानक मृत्यु बढ्दा कोभिड खोप र हृदयसम्बन्धी जोखिमबारे प्रश्न

काठमाडौं — नेपालमा पछिल्ला वर्षहरूमा युवादेखि वृद्धसम्म हृदयघात वा आकस्मिक मृत्युका घटनामा वृद्धि देखिँदै गएको छ। हालै भैरहवामा नेकपा एमाले निकट मजदुर संगठन जिफन्टका केन्द्रीय उपाध्यक्ष कमल गौतमको आकस्मिक निधनपछि पुनः कोभिड–१९ खोप र हृदयसम्बन्धी स्वास्थ्यबीचको सम्बन्धबारे जनचासो बढेको छ।

गौतम भैरहवास्थित विद्युत् प्राधिकरण कार्यालय अगाडि आयोजित विरोध कार्यक्रममा भाषण गर्दै गर्दा अचानक बेहोस भएका थिए। उनलाई उपचारका लागि मणिग्रामस्थित क्रिमसन अस्पताल पुर्‍याइएको भए पनि डाक्टरहरूले मृत घोषित गरेका थिए। अस्पतालका चिकित्सकका अनुसार उनको मृत्यु हृदयघात (कार्डियाक अरेस्ट) का कारण भएको हो।

हालसम्म गौतमले कोभिड–१९ खोप लगाएका थिए वा थिएनन् भन्ने कुरा स्पष्ट भएको छैन। त्यसैले उनको मृत्यु र खोपबीचको प्रत्यक्ष सम्बन्ध पुष्टि गर्न सकिने अवस्था छैन। चिकित्सकहरूले यसबारे वैज्ञानिक अध्ययन आवश्यक रहेको बताएका छन्।

विश्वव्यापी अध्ययनहरूका अनुसार कोभिड–१९ संक्रमणले हृदयसम्बन्धी समस्या—जस्तै मायोकार्डाइटिस, पेरिकार्डाइटिस, हार्ट फेल्योर र अतालता—बढाउन सक्छ भन्ने प्रमाणहरू भेटिएका छन्। यद्यपि, खोप लगाइसकेपछि पनि केही दुर्लभ अवस्थामा विशेषगरी युवा पुरुषहरूमा मायोकार्डाइटिस वा पेरिकार्डाइटिसजस्ता समस्या देखिएका भए पनि ती घटना अत्यन्त कम र प्रायः अस्थायी हुने अध्ययनहरूले देखाएका छन्।

नेपालमा भएका प्रारम्भिक अध्ययनहरूले खोपपछिका सामान्य लक्षणहरू—जस्तै टाउको दुख्ने, थकान, ज्वरो—मात्र देखाएका छन्। गम्भीर वा जीवन–जोखिम हुने असरका ठोस प्रमाण भने भेटिएका छैनन्। यद्यपि, केही व्यक्तिहरूले खोप लगाएको केही समयपछि शरीर दुख्ने, रगतचाप अनियमित हुने, वा श्वेत रक्तकोषहरूको मात्रामा कमी हुने समस्या देखिएको अनुभव सुनाएका छन्। ती अनुभवहरू व्यक्तिगत स्तरका भएका कारण वैज्ञानिक प्रमाणका रूपमा पुष्टि हुन बाँकी छ।

स्वास्थ्य विज्ञहरूका अनुसार यस्ता घटनाहरूको वास्तविक कारण पत्ता लगाउन जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालय र नेपाल स्वास्थ्य अनुसन्धान परिषद् (एनएचआरसी) मार्फत विस्तृत अनुसन्धान आवश्यक छ। साथै, हृदयसम्बन्धी समस्या देखिएमा तुरुन्त स्वास्थ्य परीक्षण र चिकित्सकको सल्लाह लिन पनि उनीहरूले सुझाव दिएका छन्।

विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्लुएचओ) का अनुसार हाल प्रयोगमा रहेका सबै कोभिड–१९ खोपहरू प्रमाणित तथा सुरक्षित छन्। डब्लुएचओ र अन्य अन्तर्राष्ट्रिय स्वास्थ्य संस्थाहरूले खोपले दीर्घकालीन रूपमा जटिल स्वास्थ्य समस्या उत्पन्न गरेको पुष्टि गर्ने कुनै रिपोर्ट हालसम्म सार्वजनिक गरेका छैनन्।

स्वास्थ्य विज्ञहरूको भनाइमा, नेपालमा युवामाझ बढ्दै गएको आकस्मिक मृत्यु दरका कारणहरू बुझ्न दीर्घकालीन अध्ययन, पोस्ट–मोर्टम विश्लेषण र स्वास्थ्य अभिलेखहरूको सूक्ष्म परीक्षण आवश्यक रहेको छ।