शंखुवासभा। साँझ ढल्दै थियो, तर मनमा उज्यालो हुँदै गएको थियो। शंखुवासभाको खादवारी झर्दा म केवल पर्यटक थिइनँ—म त्यहाँको हावा, माटो र मान्छेका मुहारहरूबाट छोइसकेकी थिएँ। साँचो अर्थमा भन्नुपर्दा, त्यो ठाउँ एउटा दृश्य मात्र होइन, एउटा अनुभूति थियो।
हावाले गुनगुनाउँदै स्वागत गर्यो, रुद्राक्षको सुगन्धले आत्मा नै छोयो। साँझको चिसो हावा कुनै वातानुकूलित कोठाभन्दा शुद्ध लाग्थ्यो, अनि त्यहाँका स्थानीयहरूको आत्मीयता त कति न्यानो! यो यात्राले मेरो अन्तर्मनसँग संवाद गरिरहेको जस्तो लाग्थ्यो।
मायाले थमाइएको रुद्राक्षको माला
खादवारी झरेको केही समयमै, मलाई स्थानीयहरुले रुद्राक्षको माला पहिराइदिए। त्यो केवल माला थिएन, त्यो एक आत्मीय आमन्त्रण थियो—शंखुवासभाको गर्व, प्रेम र परम्पराको प्रतीक।
मैले त्यो माला अझै सुरक्षित राखेकी छु। भन्छन् नि, “भावनाले थमाइएको चीज कहिल्यै साधारण हुँदैन।”
त्यो माला मेरो लागि केवल स्मृति होइन, एक सम्मानको चिह्न हो—जसले मलाई बारम्बार सम्झाउँछ, कि भावना र भेषबीच पनि गहिरो सम्बन्ध हुन्छ।
व्यापारको मुटुमा भावना: रुद्राक्षको कथा
शंखुवासभा अब केवल हिमाल, खोला र जंगलको गन्तव्य रहेन। यो ठाउँ अब भावना र व्यवसायको संगम बनेको छ—विशेषगरी रुद्राक्ष मार्फत। नेपाल पत्रकार महासंघका जिल्ला अध्यक्ष कृष्णराज शाक्य भन्छन्,“यहाँ रुद्राक्षबाट मात्रै वार्षिक पाँच करोड रुपैयाँको कारोबार हुन्छ।”
अझ गहिरो बनाउने पात्र हुन् भूपेन्द्र कार्की—एक ४२ वर्षीय स्थानीय व्यवसायी, जो बाल्यकालदेखि नै रुद्राक्षसँग गाडिएका छन्। उनी भन्छन्,“देशमै बसेर रुद्राक्षको व्यापार गरे पनि वर्षमा १०–१२ लाख कमाउन सकिन्छ।” भारतले रुद्राक्षलाई धार्मिक दृष्टिले लिन्छ भने, चीनले फेसन र सौन्दर्य प्रसाधनको सामग्रीका रूपमा उपयोग गर्छ। यसले देखाउँछ—शंखुवासभाको माटोले केवल उत्पादन होइन, सम्भावनाको बीउ रोप्छ।
गुफापोखरी: सौन्दर्यको सन्देश बोकेको स्वर्ग
शंखुवासभाको अर्को मनमोहक गन्तव्य हो—गुफापोखरी। नुनढाकी गाउँपालिकामा अवस्थित यो पर्यटकीय स्थल लगभग २९०० मिटरको उचाइमा तीनजुरे-मिल्के-जलजले (टीएमजे) क्षेत्रमा पर्छ, जुन धनकुटा, तेह्रथुम, संखुवासभा र ताप्लेजुङको सङ्गमस्थल हो।
लालीगुराँसको राजधानी भनेर चिनिने यस स्थानमा चिसो बतास, धुम्म बादल र ऐतिहासिक गाथाहरू मिसिएर एउटा विलक्षण वातावरण बनाउँछन्। यहाँ चण्डी, धान-च्याब्रुङ, तामाङ सेलो, विझुवा झाँक्री र वालन नाच जस्ता परम्परागत सांस्कृतिक सम्पदाहरू अझै जीवित छन्। पञ्चेबाजाको धुनले गुफापोखरीको मौनतालाई सांगीतिक आत्मा दिन्छ। गुफापोखरी केवल दृश्यको लागि होइन—यहाँको मौनता सुन्न, सांस्कृतिक गन्ध महसुस गर्न, र आफैँसँग भेटघाट गर्न जानुपर्छ।
पर्यटन वर्ष २०८२: शंखुवासभाको स्वर्णअवसर
कोशी प्रदेशले २०८२ लाई ‘पर्यटन वर्ष’ घोषणा गरिसकेको छ। पूर्वका पर्यटन व्यवसायी वासुदेव बरालका अनुसार,
“शंखुवासभा नै यो वर्षको प्रमुख गन्तव्य बन्न सक्छ। यहाँका हरेक ठाउँले कुनै न कुनै मौलिक विशेषता बोकेका छन्।”
चैनपुर—जहाँ नेपाली परम्परागत धातुका करुवा हरू निर्माण हुन्छन्, अब सांस्कृतिक धरोहरका रूपमा चिनिन्छ। खादवारी, ओता, मात्ते—सबै ठाउँले रुद्राक्षको सन्देश बोकेर आफ्नो मौलिकता झल्काएका छन्।
त्यस्तै, अलैचिको व्यवसाय यहाँको अर्को सुवासित सम्पत्ति हो—जसले कृषि र व्यापारलाई सँगै हिँडाउन सफल भएको छ।
अनुभव: जहाँ हावा शब्द बोल्थ्यो
त्यो साँझको अनुभूति अहिले पनि मनमा गुन्जिन्छ।हावा बोल्थ्यो—“स्वागत छ!” रुद्राक्ष झन्झनाउँथ्यो—“हामी यहीँबाट संसारसँग जोडिएका छौँ।” स्थानीय अनुहार मुस्काउँथे—“यहाँ न्यानोपन कहिल्यै घट्दैन।” त्यो केवल यात्रा थिएन, त्यो मेरो भित्रको संसारसँग भेटघाट थियो।
एकै थलोमा तीन सौन्दर्य—पर्यटन, भावना र व्यापार
शंखुवासभा एउटा अद्वितीय ठाउँ हो—जहाँ पर्यटनले देखाउँछ, भावना ले छुन्छ, र व्यापार ले सम्भावना बनाउँछ। त्यो एउटा जिल्ला मात्र होइन, त्यो एउटा दृष्टिकोण हो—नेपालको सम्भावनाले भरिएको एक अनुहार।
संक्षेप आकर्षणहरू:
रुद्राक्षको कारोबार: लाखौंको आम्दानी, अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा पहुँच
स्थानीय जीवनशैलीमा आत्मीयता: पाहुनालाई देवता सरहको सत्कार
चैनपुरको करुवा: नेपाली कलाको जीवित प्रतीक
अलैचिको व्यवसाय: सुगन्धित सम्भावना
गुफापोखरीको सांस्कृतिक सम्पदा: परम्पराको शुद्ध साँस्कृतिक ककটेल
प्राकृतिक हावा, हरियाली, र चिसो पानी: आत्मालाई छुने वातावरण
एउटा सन्देश:
यदि तपाईंले कहिल्यै भावना, व्यापार र पर्यटनलाई एउटै ठाउँमा संगालिएको देख्न चाहनुहुन्छ भने—
शंखुवासभा जानुहोस्। त्यहाँ माटोले माया गर्छ, हावाले अँगालो हाल्छ र मान्छेले सम्झनामा बस्न सक्ने स्वागत गर्छन्।
जानकारी त पाउनुभयो नि, अब यात्रामा निस्कनुहोस्—शंखुवासभा तपाईंलाई बोलाइरहेको छ…
प्रतिक्रिया